Jessy Faas 
GIS in het Voortgezet Onderwijs – wordt het al gebruikt?
In dit laatste deel van de serie GIS in het Voortgezet Onderwijs, wil ik graag ingaan op de vraag of het gebruik van GIS in het Voortgezet Onderwijs al een trend genoemd kan worden. Sinds wanneer wordt het gebruikt en door hoeveel leerlingen wordt het nu gebruikt? Deze vragen probeer ik samen te vatten in deze post. Voor verdere en uitgebreidere informatie heb ik een verslag geschreven. Deze is als PDF terug te vinden aan het eind van deze samenvatting.
Toevoeging februari 2017: onderstaand verslag is (in aangepaste vorm) ook gepubliceerd in het eerste nummer van 2017 van het magazine Geo-Info.
GIS wordt vaak ingezet bij een project, zodat de leerlingen zelfsturend en ontdekkend leren. Er zitten verschillende voordelen aan het gebruik van GIS in de les. Belangrijk om te weten is dat GIS het beste werkt als de focus niet ligt op het leren over GIS, maar op het vak zelf en het begrijpen van ruimtelijke vraagstukken.
EduGIS
In Nederland is vooral EduGIS bezig met het ontwikkelen van gratis lesmateriaal. Ze hebben een kaartviewer, veel data die gemakkelijk over de kaart te leggen is en veel lessen over verschillende thema’s, bijvoorbeeld over de zeespiegelstijging. De website heeft ongeveer 80.000 bezoekers per jaar. Dit is ongeveer 12% van alle HAVO en VWO leerlingen. Dit is een aardig aandeel aangezien niet alle leerlingen aardrijkskunde kiezen in de bovenbouw.
Esri
Een grote software leverancier van GIS is Esri. Ze ontwikkelen daarnaast ook veel Engelstalig lesmateriaal voor het voortgezet onderwijs. In de Verenigde Staten wordt de software van Esri in ongeveer 4.100 scholen gebruikt. In Nederland is geen lesmateriaal ontwikkeld door de Nederlandse tak van dit bedrijf. Wel werkt Esri mee aan Topografie in de klas en Veldwerk 2.0.
Geo Future school
Rond de 24 scholen zijn aangesloten bij deze stroming, die veel gebruik maakt van geo in de lessen. Alle modules van de Geo Future School richten zich op een van de volgende Grand Challanges: Energie, klimaat, water, gezondheid en voedsel. In de modules wordt gebruik gemaakt van GIS en wordt lesmateriaal van EduGIS gebruikt.
Lesmethodes en curriculum
Grote educatieve uitgeverijen in Nederland beginnen ook in te zien dat GIS in opkomst is. Malmberg is begonnen aan het geven van workshops over het gebruik van QGIS, een GIS programma dat gratis te gebruiken is. Ook de Bosatlas gaat digitaal. In een aantal landen is GIS al toegevoegd aan het curriculum, maar in Nederland werd het nog niet genoemd. In het nieuwe curriculum van het schooljaar 2017-2018 komt daar verandering in. Dan moeten leerlingen digitale applicaties (geo-ICT) kunnen gebruiken voor het lezen, verzamelen en verwerken van geografische informatie. Toetsing via het centrale examen is niet mogelijk aangezien deze (nog) niet digitaal is, maar via het schoolexamen is dit wel mogelijk ¹. Een goede ontwikkeling waar op ingespeeld moet worden!
Docenten
Voor docenten kan het lastig zijn om GIS te gebruiken in de les. Vaak is er gebrek aan tijd en geld om het aan te leren. Vooral GIS-didactische kennis is lastig aan te leren, maar dit gaat niet via zelfstudie. Veel oefenen en de hulp van een ervaren collega is hiervoor belangrijk.
Advies om het gebruik van GIS in het Voortgezet Onderwijs te vergroten
– Kwalitatief goed en gratis lesmateriaal ontwikkelen
– Webapplicatie maken, speciaal voor het onderwijs
– Medewerking van reguliere educatieve uitgeverijen
– GIS in de lerarenopleidingen aardrijkskunde verplichten
– Regelmatig workshops voor bestaande leerkrachten organiseren
– Blijven communiceren waarom GIS en digitale kaarten belangrijk zijn in het aardrijkskundeonderwijs
GIS in het Voortgezet Onderwijs wordt nog onvoldoende gebruik maar is zeker in opkomst. Zodra er grote stappen genomen worden om het beter te faciliteren, zal een groter deel van de aardrijkskunde docenten hier gebruik van kunnen gaan maken.
Klik op de afbeelding om het volledige verslag te lezen.
- Aanpassing originele tekst na aanleiding van Willem Korevaar, bron: http://www.de-wereld-van.nl/examen/vernieuwing-examen-aardrijkskunde-havo-en-vwo/
In het nieuwe programma voor de bovenbouw wordt GIS expliciet genoemd in Domein A (1a2 ) en een aantal onderdelen van Vaardigheden zoals kaartlezen, kaartproductie etc. kan uitstekend gebeuren met een GIS, net als het onderdeel geografisch onderzoek Eigen omgeving.
http://aardrijkskunde.vakcommunity.nl/blog/view/45306012/het-nieuwe-aardrijkskunde-programma-hv-vwo-start-in-2017-geo-ict
Voor de onderbouw heb ik een leerlijn (Q)GIS ontworpen. Deze is bij Humboldt in de vorm van lessen ook daadwerkelijk uitgewerkt.
Ik ben het met je al jouw punten eens , roep dat ook al jaren :-). Lerarenopleidingen die GIS in het curriculum ingebouwd hebben…..met een lantaarntje…..
Ik organiseer binnenkort weer QGIS trainingen.
Bedankt voor de info over het nieuwe curriculum, het was me niet bekend dat hierin geo-ICT wel genoemd wordt. Heb het toegevoegd 🙂 Is er een website of artikel waar ik wat meer te weten kan komen over de QGIS trainingen en wat de reacties van leerlingen daarop zijn, of kan ik eens meekijken?
Hou de community in de gaten voor berichtgeving omtrent scholing. Je bent van harte welkom om lessen bij mij of mijn collega’s in Voorburg bij te wonen. Deze maand zijn we net gestart met een serie PO met QGIS. Je hebt mijn mailadres.
https://aardrijkskunde.vakcommunity.nl/blog/view/51867332/qgis-cursus-kort-verslag-van-startersbijeenkomst daar vind je een kort verslag van de kennismakings-workshop qgis voor aardrijkskunde docenten. Docenten kregen ook lesmateriaal en de bijbehorende data mee voor klas 123 (ook in de bovenbouw te gebruiken). Vervolgcursus in het najaar.
In de community is ook een groep die zich speciaal richt op qgis in de les. Ook daar vind je lesmateriaal (nog niet heel veel). Wel lid worden van de community (gratis).